|
Metoda graficzno-analityczna pozwala zbadanie genezy i rozwoju języków w czasach prehistorycznych w oparciu na istniejący materiał leksykalny zebrany w słownikach różnych typów. Idea metody polega na geometrycznej interpretacji wzajemnych związków języków opartej na ilościowej ocenie wspólnych jednostek językowych w parach języków jednej rodziny mownej lub grupy. Większe pokrewieństwo językowe zazwyczaj związa się z większą ilością wspólnych jednostek językowych, z których dla analizy statystycznej najwięcej nadają wspólne słowa. Metoda jest założena na tym, że istnieje odwrotna zależność między liczbą wspólnych słów w kilku językach, a odległośćą między obszarami, gdzie tworzone są te języki. Po prostu, im bliżej mieszkały między sobą mówcy pokrewnych dwóch języków, tym więcej mają w swoich językach wspólnych wyrazów. Oczywiście, domniemane są słowa dawne, takie, jakich ludzie moli używać w czasach prehistorycznych, a nie słowa, które pojawiły się później na wyższych poziomach cywilizacji.
Zidentyfikacja takich słów trudna, ale być może yroboina, dla cyego istnieją różne metody. Więc, wybierając słowa ze wszystkich języków studiowanej rodziny, zaczяnamy pracować. Najpierw trzeba się z nich identyfikować i wyłączyć wspólne słowa, które są jedną z cech wspólnoty językowej, ale one nic nie mówą o poziomie relacji między różnymi językami, dlatego on nie biorą się do obliczenia. Reszta słów mogą być wspólne dla dwóch lub więcej języków, ale będzemz liczyli iłość wspólnych słów w parach, niezależnie od tego, czy w innych językach są one również. Po takim obliczeniu w każdej z możliwych kombinacji językowych par budujemy graficzny model relacji, który odzwierciedla położenie areałów poszczególnych języków na wspólnym terenie całej rodziny językowej. Każdemu areałowi
odpowiada obcisłe skupienie węzły otrzmanego grafa, utworzone przez końce żeber (segmentów) o długości odwrotnie proporcjonalna do liczby wspólnych słów w parze języków. Ilość żeber jest liczbą par językowych i liczby węzłów na jednostkę mniejszą niż liczba języków. Proces konstruowania grafu jest prostz i wymaga jedynie podstawowej wiedzy z zakresu geometrii. Prykładem takiego grafu może być graficzny model pokrewieństwa języków indoeuropejskich poniżej.
| |
|
A im dłużej wspólnota ludzi żyje w jednym miejscu, tym więncej staje cech charakterystycznych w ich językach. W konsekwencji, genetycznie związane językach mogą mieć mniej lub bardziej powszechne. Zakłada się, że jeden z tych prymitywnych przodków był tzw nostratycznych, która została rozczłonkowana na sześć odrębnych języków, z których później wyewoluowały indoeuropejskich, uralskich, semicki-Hamitic, dravidski, kartwelian i tureckich. Pobudowany graficzny model z sześciu języków macrorodziny nostratycznej pomogł zidentyfikować obszary ich powstawania w Azji Mniejszej i na Kaukazie i około trzech pobliskich jezior - Van, Urmia i Sewan . W centrum tego obszaru jest biblijny Ararat. Nieco na północ, w dolinach gór Kaukazu powstajł język abchazo-adygejskie, vejnachski e i dagestańskie (Patrz mapę poniżej)
|
|
Oczywiście, ok. 5000 p.n.e.większość ludów nostratycznych zaczęla migrować na inne obszary. Na starej ptaojczyżnie zostali Kartveli, przodkowie współczesnych Gruzinów, i ewentualnie resztki innych grup etnicznych. Przodkowie Chamitów i Semitów a Dravidyjczycy wycofali się na południe, a ludzi mówionce prajęzykami indoeuropejskim, uralskim i tureckim ruszyli naprzemiennie przez Derbentckie przejście na Północny Kaukaz, a następnie stopniowo osiedlili się na Nizinie Wschodnioeuropejskiej, asymilując się wśród rdzennej ludności, ale narzucając jej swój bardziej wyrafinowany język. Pobudowane graficzne modeli dla każdej z tych trzech rodzin pozwolił znaleóć tereny ich osiedliń i areały formowania języków następnego poziomu.
|
|
Cały obszar Europy Wschodniej z Wisły do Uralu podzielony przez sieć rzeczną na kilkudziesięciu entoformujących areałów dość wyraźnie. Zatem Indoeuropejczy rozsidlil się w dorzeczu środkowego i górnego Dniepru, a tu w areałach tworzonych przez jej dopływów oraz dopływy Prypeci i Desny utworzone zostały dialekty indoeuropejskie, z których z czasem rozwięły się następujące języki: grecki, ltalskie, germańskie, słowiańskie, bałtyckie, tocharskie, celtzckie, iliryjski, vhetyta-lubianskie, tracki, frygijski, armenski, irańskie i indo-arijskiei. Większość ludu mówiłcego językiem prauralskim do Uralu nie osiągnąła i osiadła w dorzeczu Wołgi. W areałach jego prawobrzeżnej części utworzone zostaly następujące podstawowe języki ugrofińskie: fiński, estoński, vepski, lapoński, mordwiński, maryjski, węgierski, udmurcki, komi, hantyjski, mansyjski i dwóch lub trzech języków, które zniknęły później. Ta część uralców, przeniesla się za Wołgę do północy, nie miała więcej bliskich kontaktów z resztą ich krewnych, dlatego ich języki rozwijały się niezależnie i doprowadziły do tych języków, które są obecnie znane jako samodyjskie. Starożytne Turcy zajmowali tereny pomiędzy dolnym Dnieprem i Donem, i tutaj wspólny język turecki także przeszedł zróżnicowanie. W szczególności należy zauważyć, że Turcy w tym czasie były na wyższym poziomie kulturowym niż Indoeuropejczycy i ugrofińskie ludy, bo byli bardziej aktywni w gospodarce produktywnej zaangażowane w hodowli bydła i rolnictwa. W związku z tym Indoeuropejczycy i Ugrofinowie pożyczyli wiele słów od tureckich ludów sensu kulturowego i społecznego.
| |
|
